یلدا بهانه ای برای در کنار هم شاد بودن و زندگی یعنی همین بهانه های کوچک گذرا..

شبی که به رسم کهن دیرینه ایرانیان ، به یمن آخرین غروب پاییز و اولین طلوع زمستان همگی به دور هم جمع شده و یلدا را جشن می گیرند.مراسم شب یلدا یا همان شب چله قدمتی طولانی داشته و علاوه بر سرزمین فارسی بسیاری از اقوام دیگر هم پذیرای این شب طولانی هستند . لازمه ی میزبانی از این شب حضور بزرگان یک خانواده به نشانی از کهنسال بودن خورشید در پاییز است . و معمولا در این شب خانه ی مادر و پدرها بسیار شلوغ و پر مهرخواهد بود.

دور همی به همراه صفا و صمیمیت خانوادگی

در سرمای آغازین زمستان، دور کرسی نشستن و تا نیمه شب میوه و غذا خوردن و به فال حافظ گوش کردن از ویژگیهای شب یلدا است. برگزاری مراسم یلدا، اگر بتوان نام جشن بر آن نهاد، آیینی خانوادگی است و گردهمایی ها با خویشاوندان و اقوام محدود می شود.

"یلدا مبارک "غلط است

جمله‌ها و تعابیری مانند «یلدا مبارک» یا «تو شب یلدای منی» که در گفتار و ترانه‌های پاپ رایج شده، غلط است: «فردای شب یلدا که میلاد خورشید است، مبارک است، نه خود شب یلدا. پس این‌که بگوییم «یلدا مبارک» درست نیست و باید به جای آن گفته شود: «شب یلدا به خوبی سپری شود.» در برهان قاطع نقل شده که شب یلدا منحوس است؛ چون طولانی‌ترین شب سال است و شیطان بیش از همیشه فرصت عرض اندام دارد. مردم هم برای دور بودن از شیطان به همدیگر پناه می‌برده‌اند و این شب را در کنار هم سپری می‌کرده‌اند. متن دقیق برهان قاطع درباره شب یلدا این است: «یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شب هاست در تمام سال و در آن شب یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک می باشد."

تعامل بیش تر افراد در سایه شب نشینی ها

در اشکال سنتی، اگر درون خانواده ها اختلاف و درگیری به وجود می آمد، معمولاً بزرگ ترهای فامیل می آمدند و برای برقراری صلح و صفا کمک می کردند. اما الان با شهری شدن زندگی و جدا افتادن خانواده ها از همدیگر معمولاً درگیریها به بحران منجر می شود. زوج ها هم چون در زندگی های جدید که معمولاً تک فرزندی غالب است، مهارت های ارتباطی و زندگی را کسب نکرده اند، این اختلافات خیلی سریع تر به درگیری و طلاق منجر می شود.این در حالی است که سنت شب نشینی باعث می شد که افراد، ارتباطات و تعاملات بیشتری با همدیگر داشته باشند و از احوال هم باخبر شوند و اگر برای کسی مثلاً مشکل اقتصادی ایجاد پیش می آمد، اقوام و بزرگترها سعی می کردند، مشکل را حل کنند. یا اگر کسی دچار بیماری می شد به او کمک می­ کردند.

مهم ترین وجه شب نشینی تقویت سرمایه اجتماعی

اما با از دست رفتن این تعاملات و این کانون های جمعی و وقتی بین افراد فاصله ایجاد می شود، آدم ها تنها می شوند. مثلاً کسی بیمار شود، نیاز به کمک داشته باشد، کسی ورشکسته شود، نیاز به کمک مالی داشته باشد، برای تربیت فرزند نیاز به کمک کوتاه مدتی داشته باشد، اما نمی تواند آن کمک ها را از جایی تأمین کند. به همین دلیل، دچار اضطراب و یأس می شود. می ­توانم بگویم که این تبعات فردی البته در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی بازتاب پیدا میکند. پس مهم ترین وجه این شب نشینی ها و دورهمی های خانگی این است که سرمایه اجتماعی افراد را تقویت میکند. بنابراین سیاستگذاری اجتماعی و فرهنگی و توسعه شهری ما هم باید به سمت تقویت این کانون های اجتماعی باشد.

حافظ در شب یلدا
معمولاً در شب یلدا رسم بر این است که صاحب‌خانه، دیوان حافظ را به بزرگتر فامیل که سواد دارد، می‌دهد. سپس هر یک از میهمانان نیت کرده و بزرگِ مجلس، این جمله را می‌گوید و تفعلی به گنجینه حافظ می‌زند: «ای حافظِ شیرازی/ تو محرم هر رازی/ بر ما نظر اندازی/ قسم به قرآن مجیدی که در سینه داری...». این رسم یکی از رسوم پرطرفدار شب یلداست.

جایگاه والای شاهنامه در شب یلدای خوزستانی‌ها

متون ادبیات فارسی ازجمله شاهنامه و دیوان حافظ دارای کارکردهای مختلف می‌باشد و یکی از این کارکردها گرد هم آوردن و یکپارچه کردن مردم می باشد: «متون ادب فارسی مانند شاهنامه فردوسی و دیوان حافظ، جلد اول و دوم فرهنگ ایران زمین هستند و ایرانیان را فارغ از هر قوم و عقیده و باوری دور هم جمع می‌کنند. ایرانی‌ها آموزه‌های این دو کتاب را دوست دارند و این علاقه مشترک، اتحاد فرهنگی ایجاد می‌کند. پس خوانش این متون در کنار دیگر کارکردهایشان، در طول تاریخ با مفهوم اتحاد و انسجام فرهنگی برای ما حائز اهمیت بوده‌است».

علاقه مردم جنوب ایران به ویژه خوزستانی‌ها به خواندن شاهنامه در مناسبت‌هایی مانند شب یلدا این‌گونه است: «ما در استان خوزستان، به ویژه میان بختیاری‌ها شاهنامه‌خوانی داشته‌ایم و داریم. در نوروز و یلدا مردم جنوب ایران شاهنامه‌خوانی می‌کنند. من در نوروز برای شاهنامه‌خوانی به مسجد سلیمان دعوت شدم و دیدم در آن‌جا انجمن‌های شاهنامه‌خوانی بسیار فعال است؛ در شهرستان‌هایی مانند زالی و اندیکا هم همین‌طور. این انجمن‌ها در نوروز و یلدا به شدت کارایی و کارآمدی دارند.»

شیرینىِ در کنار هم بودن و لبخندهاى امشب فرصتی است براى یادآوری هر آنچه سرمشق نیکی‌ها است. از اینکه فرصتی فراهم شده تا در کنار خانواده خود باشید خرسندم.
فرارسیدن شب یلدا، این رسم کهن در کنار تمام عزیزان و خانواده‌های محترمتان به خوشی سپری شود و از خداوند متعال سلامتی و توفیق آرزومندم.